GAZLAR HAKKINDA BİLGİ
Cisimlerin üç halinden birine verilen genel addır. Cisimler katı, sıvı ve gaz olmak üzere doğada üç halde bulunurlar. Katı cisimlerin kendilerine özgü biçimleri vardır; belirli bir hacmi kaplarlar. Kolayca biçimleri değişmez. Katı cisimlerin hacimleri sabittir. Sıvı cisimlerin hacmi de sabittir. Buna karşılık sıvıların ise belirli biçimleri yoktur. İçine kondukları kabın biçimine girerler. Havaya açık kalan yüzeyleri de her zaman yatay bir düzlemdir.
Gazlar ise birçok özellikleri bakımından katılarla sıvılardan farkları saptamıştır. Aynı kanun Fransız fizikçisi Edme Mariotte (Edm Maryot: 1620 – 1648) tarafından da aynı zamanda bulunduğu için kanun bu iki bilim adamının adını taşır.
Boyle Mariotte Kanunu — Sıcaklığı değişmeksizin sıkıştırılan belli miktardaki gazın basıncı ile hacminin çarpımı eşittir: va xPj = v2XP2 = v3xp3 = ••• = sabit
Manometre kapalı bir kapta bulunan bir gazın basıncını ölçmek için manometre adı verilen araçlar kullanılır. Genel olarak sivili ve madensel olmak üzere iki tip manometre vardır.
Sıvılı manometrelerde U biçimindeki bir boru içinde bir sıvı (çoğunlukla cıva ya da su) vardır. U borusunun bir ucu basıncı ölçülecek kaba bağlanır. U borusunun öteki ucu ise açıktır, ya da küçük basınçları ölçme durumu varsa havası boşaltılmış bir kaba bağlanır. Ölçülecek kapla bağlantı yapılınca U borusunun kollarındaki sıvıların yüzeyleri aynı yükseklikte kalamaz. Aradaki yükseklikten yararlanarak kabın içindeki basınç bulunur.
Madensel manometreler ise esnek, maden bir borudan yapılır. Kıvrık borunun bir ucu basıncı ölçülecek kaba bağlanır. Kaptaki basıncın etkisiyle boru bir miktar düzelir. Düzelme miktarından kabın basıncı bulunur.
HAVA BASINCI
Yer yuvarlağı yüz binlerce kilometre kalınlığında bir hava tabakasıyla sarılmıştır. Bu hava da yeryüzüne bir basınç uygular. Buna kava basıncı denir. Açık hava basıncının değeri dünyanın her noktasında aynı değildir. 0° C sıcaklıkta ve deniz kıyısında hava basıncının değeri 76 cm Hg (santimetre cıva) dır. Bu basınca normal basınç adı verilir. Deniz kıyısından dağlara çıktıkça bu basınç azalır. Açık hava basıncı barometre denen aletle ölçülür. 76 cm. Hg basıncına aynı zamanda 1 atmosferlik basınç da denir.
GAZLARIN GENLEŞMESİ
Bir gazı ısıtırsak hem hacminin hem de basıncının değiştiğini görürüz. Bu iki değerin değişmesinden dolayı gazların genleşmesi oldukça karışık bir olaydır.