KOKU ALMA DUYUSU BURUN
Duyu organlarımızdan biridir. Burun koklama duyusu organımızdır. Bütün kokuları burnumuzla duyarız. Yiyeceğimiz şeylerin tazesini bayatından bu organımızla ayırırız.
Burnumuzu elimizle yokladığımız zaman, ön kısmının kıkırdaktan yapılmış olduğunu, arka kısmınsa kemikten olduğunu anlarız. Burun, bir kemikle yukarıdan aşağıya içerden ikiye bölünmüştür. Bu kemiğe sapan kemiği denir. Sapan kemiğinin ucu kıkırdaklaşmıştır.
Burun boşluğunun içi pembe bir zarla kaplıdır. Bu zarın altında, ağ gibi dağılmış incecik kan damarları bulunur. Burnun tavan kısmında ve yine bu pembe zarın altında dağılmış bir halde koku alma sinir uçları vardır.
Bu sinirler sümüksü zardaki hücrelerin arasında bulunan koku duyusu alan hücrelere bağlıdır. Bu hücrelerin püskül halindeki uzantıları burun boşluğundadır. Burun boşluğunun tavanını kalbur kemiği, tabanını da damar kemiği meydana getirir. Burnun içinde ve yan kanatlarda, boynuzcuk kemikleri denilen ve kıvrık birer boynuza benzeyen üçer kemik bulunur. Bu kemiklerin çok fazla büyümesi, ahtapot denilen ve soluk almayı zorlaştıran hastalığı meydana getirir.
Burnumuzun içinde ve ön kısmında bulunan kıllar, soluk alırken burnumuzdan giren havadaki toz tanecikleriyle mikropları tutar, onların daha yukarıya, yani genzimize gitmelerini önler. Bu kılların çekilerek koparılması, burnun içini kaplayan zarda sıyrıklar meydana getirir. Bu sıyrıklardan mikrop girer. Bu mikroplar da tehlikeli ve öldürücü olan yılancık hastalığını meydana getirebilir…
Burundan hem boğazımıza hem de gözlerimize giden yollar vardır. Burnumuza çektiğimiz bir suyun ağzımıza geldiğini görürüz. Ayrıca ağladığımız zaman burnumuzun akması da bundandır. Göz yaşları, göz pınarlarından aşağı burna iner. Bundan başka burundan kulaklara da yol vardır. Şiddetli nezle olunca kulaklarımızın ağrıması bundandır.
NASIL KOKU ALIYORUZ?
Bazı cisimlerden yayılan gaz havaya karışarak burun deliklerinden içeriye girer. Burundaki girinti ve çıkıntılar tarafından tutularak biraz ısıtılır; tozdan temizlenir, nemlendirilir ve bundan sonra döne döne soluk borusuna gider. Bu sırada burnumuza giren cisimcikler ve havaya karışmış bulunan gazlar burnun içini kaplayan zarlara yapışır. Duyu tüylerini etkiler. Sinir uçları bu uyarmayı sinir enerjisine çevirir; beynin koklama merkezine götürür. Böylece kokuyu duymuş oluruz.