Duyu Organımız Dil

Ağzımızda yer alan bir organdır. Tatmaya, yutmaya, emmeye ve konuşmaya yarar. Yassı, ucu sivri bir et parçasıdır. Dil kemiğinin yardımı ile alt çene kemiğine bağlanmıştır. Üstü hep ıslak olur; bunun sebebi tükürük bezlerinden gelen tükürüktür. Dilin üzerinde büyüklü, küçüklü girintiler, çıkıntılar vardır. Bu çıkıntı ve memecikler üç cinstir. Bazıları çanak gibi, bazıları mantar gibi, bazıları iplik gibi olur. Çanaksı olanlar dilin gerisine doğru ters bir V gibi sıralanırlar; 9-11 tane olurlar. Mantarsı olanlar 150-200 tanedir. Çanaksıların önünde yer alırlar. İpliksi olanlar da dilin ortalarındadır.

Dilimiz tat alma organıdır. Bize yediğimiz şeylerin acı, tatlı, ekşi ya da tuzlu olup olmadıklarını bildirir. Yediklerimiz tükürükle eriyip memeciklere dokunur. Böylece memeciklerdeki duyu hücreleri kimyasal etkiyi sinir enerjisine dönüştürür ve sinirlerle beyne gönderirler. Dilimiz ayrıca bir deri parçası (dokunma duyusu) gibi de çalışır ve bize ağzımızdakilerin sıcaklığını, soğukluğunu bildirir.

Dilin her yanı sıcaklığı, soğukluğu, sertliği ve yumuşaklığı alır. Ucundan tatlı ve ekşiyi, yanlardan tuzlu, tatlı ve ekşiyi anlarız; en arkada da acı duyan sinirler vardır. Dilin aşağı tarafları ince ve yumuşak bir sümükdoku ile kaplıdır. Bunun görünüşü o kişinin sağlığı hakkında iyi bir bilgi verir. Aslında kadife gibi olup ıslak ve pembemsi durmalıdır. Bazı hastalıklarda, ya da bozukluklarda sararır; ya da kızarır. Bazılarında da bembeyaz kesilir.

Dilin kas düzeni pek karışıktır; bu yüzden büyük oynaklığı ve bükülgenliği vardır. Ağız boşluğunun boyutlarını değiştirerek ve çeşitli biçimlere sokarak ses çıkarmamızı ve kelimelerin düzgün söylenmesini sağlar. Gene bu oynaklığını kullanarak dişlerin çiğnediği yemek parçalarını yoklayıp çiğnenmenin bitip bitmediğini anlar ve bitmişse onları arkaya, boğaza doğru atar; ayrıca dişlerin arasında, dişlerle dudaklar arasında yiyecek birikmemesini sağlar.

Hayvanlarda dilin çok değişik görevleri olabilir. Bazılarında el gibi çalışır ve yiyeceklerin yakalanıp ağza götürülmesine yarar; bunlarda dil birden ileriye doğru fırlayıp avını üstündeki yapışkan tükürüğe yapıştırır ve ağza çeker. Böyle bir dil karıncayiyenlerde, bukalemunda görülür. Balina dilini ağzındaki suyu dışarı fırlatmak için kullanır. Bazıları da borumsu olan dilleri ile çiçeklerin balözünü emerler. Yılan ise dilini koku almada kullanır. İnce, uzun olan dili sağı, solu yoklar ve hayvanın yolunu seçmesine ya da bulmasına yarar.

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir