Fosfor Elementi
Fosfor canlıların hücre yapılarında, insan ve hayvanların kemiklerinde bol miktarda bulunan bir elemandır. Bu yüzden hidrojen, oksijen, azot ve kükürt gibi hayat için önemli elemanlardan sayılır.
İki çeşit fosfor vardır: Beyaz fosfor, kırmızı fosfor. Beyaz fosfor çok şiddetli bir zehirdir. 0,1 gramı bile insanı öldürür. Havada kendi kendine alev alır. Onun için su içinde saklanır. Beyaz fosfor havasız bir yerde 250° C’a kadar ısıtılırsa kırmızı fosfora dönüşür.
Fosfor doğada serbest halde bulunmaz. En önemli bileşikleri fosforu adını alan kalsiyum fosfat ile apatittir. Bu bileşikler yeryüzünde en çok Cezayir’de, Tunus’ta, Amerika’da, Florida’da, Güney Carolina’da, Norveç’te bulunur.
Fosforun Elde Edilmesi
Toz haline getirilen fosforit, kemik külü, kum ve kömürle karıştırılıp bir firma konur. Karışım iki kömür çubuk arasındaki elektrik arkıyla ısıtılır. Fosfor buharı açığa çıkar. Buhar, içinde su bulunan bir kapta yoğunlaştırılır. Sonra da bu sıvı haldeki fosfor silindir kalıplara dökülerek katılaştırılır. Gene su altında saklanır. Bu yolla elde edilen, beyaz fosfordur.
Fosfor ilk olarak 1669 yılında Brand adlı bir Alman kimyacı tarafından bulunmuştur. Brand insanların bütün hastalıklarını iyileştirecek bir madde arıyordu. Bu çalışmaları sırasında insan idrarını ısıtarak içindeki bütün suyu buharlaştırdı. Geride kalan kütleyi akkor hale gelene kadar ısıttı. Kapta karanlıkta ışık yayan bir maddenin bulunduğunu gördü. Buna Latince ışık yayan anlamına gelen fosfor (pfosphorus) adını verdi.
Fosforun Özellikleri
Beyaz fosfor yeni elde edilmişken renksiz, yarı saydamdır. Kristal yapılıdır. Zaman geçtikçe rengi sararır. Çünkü zamanla kırmızı fosfora dönüşmektedir. Beyaz fosfor havada kolayca alev alır. Onun için karanlıkta ışık verir. Bu yüzden su altında saklanır. Çok şiddetli zehirdir.
Kırmızı fosfor, mor renkli bir tozdur. Alev alma sıcaklığı 260° C olduğu için su altında saklanması gereksizdir. Kokusuzdur. Beyaz fosfor gibi zehirli değildir.
Fosfor daha çok bileşiklerinin elde edilmesinde kullanılır. Fosforit, yapay gübre olarak çok yararlıdır. Fosfor bundan başka askerlikte yangın bombalarının, havada beyaz izler bırakan işaret mermilerinin yapılmasında işe yarar.
Fosforun atom sayısı 15; sembolü P; beyaz fosforun yoğunluğu 1,83; alev alma sıcaklığı 60°C; kırmızı fosforun yoğunluğu 2,17’dir.