Bir cismin ya da bir sistemin iş yapma yeteneğine enerji (erke) denir. İnsan, makine, hareket eden bir cisim bir iş yapabilir, yani belli bir enerjisi vardır. Bir cisimdeki enerji miktarı, yapabileceği iş miktarına eşittir.
İnsanlığın ilerlemesi, yeni enerji kaynaklarının bulunmasıyla orantılı olarak gelişmiştir. İlk insanlar yalnız kol güçlerinden yararlanmasını biliyorlardı, sonraları ateşten, rüzgârdan, evcilleştirdikleri hayvanlardan yararlanmaya başladılar. Değirmenlerini su gücüyle çalıştırdılar. Buhar enerjisi bulununca büyük bir ilerleme başladı.-Bununla çeşitli makineler çalıştırıldı. Arkasından elektrik enerjisiyle birçok işler görüldü. Çağımızın insanı, artık atom enerjisini yaygınlaştırmaya, bu enerjiye yeni uygulama alanları açmaya çalışmaktadır.
Enerji, ısı, ışık, elektrik, mekanik ve kimyasal olarak 5 ana bölüme ayrılır. Dünyada hayat) evrende bulunan enerjiden doğmuştur. Yeryüzündeki enerjinin çoğu güneşten gelir. Bitkiler güneş ışınlarıyla büyür. Hayvanlar bitkileri yiyerek yaşarlar. Kömür, petrol çok eski zamanlarda güneş enerjisinin etkisiyle oluşmuş yakacaklardır. Bunlardan ısı enerjisi elde edilir.” Ayrıca güneş yeryüzündeki suların buharlaşıp yağmur olarak yağmasını sağlar. Böylece enerji kaynağı olan akarsular doğmuş olur.
Durum enerjisi (Potansiyel enerji). — Bir cismin bulunduğu yer ya da durum yüzünden sahip olduğu gizli enerjiye denir. Yüksekten dökülen suda, oku fırlatmak için gerilen yayda, kurulu bir zemberekte durumundan doğan bir enerji vardır. Yüksekteki bir cismin durum enerjisi o cismin ağırlığıyla düşebileceği yüksekliğin çarpımına eşittir.
Hareket Enerjisi (Kinetik Enerji). — Hareket halindeki cisimlerin hızları yüzünden sahip oldukları enerjiye denir. Akarsular, rüzgârlar, silâh namlusundan çıkan mermiler, yani hareket halindeki bütün cisimler hızları yüzünden enerjiye sahiptirler. Yüksekten dökülen su çarka çarptığı, gerilen yay oku bıraktığı, saat zembereği dişlileri döndürdüğü zaman durum enerjisi hareket enerjisine dönüşmüş olur. Cisimlerin hızları arttıkça hareket enerjileri de artar.
Enerjinin dönüşümü ve sakinimi — Enerji her zaman bir biçimden ötekine dönüşebilir. Su buharındaki ısı enerjisi bir buhar makinesinin pistonunu iterek mekanik enerjiye dönüşür. Kömürdeki kimyasal enerji, yanmayla ısı enerjisine dönüşür. Düşen suyun kaybettiği durum enerjisi bir su türbinine kinetik enerji verir. Bu türbinin çevirdiği dinamo mekanik enerjiyi elektrik enerjisine çevirebilir. Yerden atılan bir taşın kinetik enerjisi azalır, buna karşılık durum enerjisi artar. Düşen bir cisimde de tersi olur. Bu örnekler sonsuza kadar uzatılabilir. Doğada da sürekli enerji dönüşümleri görülür. Güneş ışınları yeri ısıtır, suları buharlaştırır. Yükselen bulutlar durum enerjisi kazanır.
Enerjinin dönüşümünü gösteren bu örnekler evrendeki enerjide hiç bir zaman eksilme olmadığını, yalnız enerjinin biçim değiştirdiğini kanıtlıyor. Bu, bilimin temel ilkelerinden biridir. Enerjinin korunumu adını alan bu ilkeye göre, enerji kendiliğinden var olmaz ve kaybolmaz. Başka bir deyişle evrendeki toplam enerji miktarı sabittir.
Enerji ve kütle. — Fizik biliminin iki önemli öğesi plan enerji ve kütleyi birbirinden tam olarak ayırmamak, ayrı olarak düşünmemek gerekir. Birçok fizik bilgini, enerji ve kütlenin aynı düşüncenin iki ayrı durumu olduğunu ileri sürmektedirler. Einstein’a göre kütle, yoğunlaştırılmış enerjiden başka bir şey değildir.