DAĞLAR

DAĞLAR

Çevresine göre çok yüksek olan yerlere dağ denir. Dağ ve tepeler en çok rastlanan yüzey şekilleridir. Genellikle küçük dağlara tepe denir. Dümdüz bir ova üzerinde birdenbire yükselen dağlar oldukça azdır. Bunlar sönmüş yanardağlardır. Dağlar çoğunlukla birbiri ardı sıra uzanan kıvrımlar olarak görünürler. Bunlara sıradağlar denir.

Yerkabuğu üzerindeki dağların hepsi aynı zamanda ortaya çıkmamıştır. Eski jeolojik zamanlarda oluşan dağlar aşınmış ve alçak, yumuşak kıvrımlar durumuna gelmişlerdir. Bunlara yaşlı dağlar denir. Oysa, daha yakın zamanlarda ortaya çıkan dağlar bugün de yüksekliklerini koruyan sarp dağlardır. Bunlara da genç dağlar adı verilir. Orta Avrupa’daki Bohemya dağları ve Trakya’daki Istıranca dağları yaşlı dağların kalıntılarıdır. Alpler, Toroslar, Kafkaslar, Himalayalar ise genç dağlardır.

Dağlar çeşitli etkilerle ortaya çıkmışlardır:

1) Yerkabuğunun hareketleriyle oluşanlar: Bu çeşit dağlar kırılma ve kıvrılma dağları olarak ayrılırlar.

a) Kırılma — Şiddetli basınç altında yerkabuğunun bazı bölgeleri çöker, bazı bölgeleri de yüksekte kalır. Yüksekte kalan yerler kırılma sonucu oluşmuş dağlardır.

b) Kıvrılma — Yerkabuğu tabakalarının basınç altında kıvrılması sonucunda da kıvrımlı dağlar ortaya çıkar. Bunların bazıları çok eski zamanlarda oluşmuşlardır. Üçüncü zaman kıvrımları yeryüzünün en yüksek sıradağlarıdır.

2) Biriktirme dağları: Yanardağların lav ve külleri üst üste yığmasıyla ya da buzultaşlarının birikmesiyle ortaya çıkan dağlardır.

3) Aşınmayla oluşanlar: Bir yaylayı sürekli olarak aşındıran akarsular buranın kayalık kesimlerinin dağ olarak belirmesine yol açar. Bazen da yumuşak bölgelerin aşınması yüzünden dirençli yerler dağ olarak kalır.

DAĞLARIN YÜKSEKLİĞİNİN ÖLÇÜLMESİ

Dağların yüksekliği barometredeki düşme oranıyla ya da suyun kaynama derecesindeki değişiklikle hesaplanır. Günümüzde trigonometrik yöntemlerle daha kesin hesaplar da yapılmaktadır. Dağların yüksekliğini bildiren sayılar deniz yüzeyinden olan yüksekliklerini gösterir.

DAĞLARIN HAYATA ETKİSİ

Dağlar yeryüzünde geniş bir alanı kaplar. Dağlık bölgelerde yüksekliğe göre dağların iç tarafı kurak kalır. Buna karşılık hemen hemen bütün akarsular dağlardan doğar.

Dağlar yüzyıllarca ulaştırmaya engel olmuşlardır. Bu yüzden insanların göçleri güçleşmiştir. Bugün bile Himalayalar aşılmaz dağlardır. And dağlarını aşan ilk demiryolu 1910’da yapılabilmiştir.

Türkiye dağlık bir ülkedir. Ortalama yükseklik1000 m’yi geçer. Türkiye’nin % 53’ü 1000-2500 myükseklikteki dağlarla kaplıdır.

Yanardağlar konusu hakkında bilgi almak için tıklayınız.

Dağlar
Dağlar

3 thoughts on “DAĞLAR”

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir