Cumhuriyet

Cumhuriyet

Milletin, hakimiyeti kendi elinde tuttuğu ve bunu belirli süreler için Seçtiği milletvekilleri aracılığıyla kullandığı; yine halk veya milletvekilleri tarafından belirli bir süre için seçilen başkanı olan devlet şekline ”Cumhuriyet” denir.

Devlet şekilleri monarşi ve cumhuriyet olmak üzere iki türlüdür. Monarşiler krallık, padişahlık idareleridir. Devlet başkanları veraset yolu ile tahta çıkar. Aynı zamanda bir millet meclisine sahip olan monarşilere «meşruti monarşi» denir.

Cumhuriyet deyimi, tarihte ilk defa Roma’da kullanılmıştır. Bazı tarihçiler Eski Yunan’daki şehir devletleri için de bu deyimi kullanır. Orta Çağ’da İtalya’da kurulan Venedik, Cenova, Floransa gibi küçük devletler de «cumhuriyet» adını taşımaktaydı. Ancak, bu devlet şekilleri gerçek cumhuriyet değildi.

Gerçek halk idaresine dayanan cumhuriyetlerin kurulmasını Büyük Fransız Devrimi ve Amerika’da İngilizlere karşı girişilen bağımsızlık savaşı hazırlamıştır. İlk cumhuriyet A.B.D. ve Fransa’da tatbik edilmiştir. Türkiye’de cumhuriyet Kurtuluş Savaşı’ndan sonra Atatürk tarafından kurulmuştur.

Cumhuriyet yönetiminin ana kuruluşu, millet meclisidir. Buna «yasama organı» denir. Doğrudan doğruya halk tarafından seçilen meclis, kendi üyeleri içinden bir cumhurbaşkanı seçer. Cumhurbaşkanı bir milletvekilini başbakan tayin eder. Başbakan hükümet üyelerini seçerek kabilesini kurar. Cumhurbaşkanı devletin, başbakan hükümetin başkanıdır. Kurulan kabineye «yürütme» (icra) organı denir.