Pil, Akümülatör, Elektroskop, Ark

Pil ve akümülatörlerde kimyasal yolla elektrik elde edilir.

Pil — İlk pili İtalyan bilgini Alessandro Volta (1745-1827) yapmıştır Genel olarak, asitli su içine batınlar iki maden levhayla yapılır. Kullanılan asit eriyiklerine elektrolit, maden levhalara da elektrot denir. Volta sülfürik asit eriyiğine bakır ve çinko levhalar daldırmıştır. Bu durumda serbest duruma giren kimyasal enerji elektrik enerjisine dönüşür. Levhalar telle birleştirilince elektrik akımının geçtiği görülür. Sonraları piller geliştirilmiş, günümüzde kullanılan kuru piller yapılmıştır.

Akümülatör — Pillerin vereceğinden daha büyük akımlar gerektiği zaman akümülatörler kullanılır. Akümülatör de bir elektrolit içine batırılmış iki elektrottan oluşur. Yalnız, birçok kap bir arada kullanılarak daha büyük bir akım sağlanır.

İletken ve yalıtkan. — Elektriği bir cisimden başka bir cisme aktarmak için, iki cisim maden bir telle birleştirilir. Elektronlar bu tel üzerinden eksi yüklü cisimden artı yüklü cisme doğru akar. Maden tel yerine cam ya da lastik kullanılırsa bu akım sağlanamaz. Böylece elektriğin bazı cisimler üzerinden aktığı, bazı cisimler üzerinden de akmadığı anlaşılır. Madenler gibi elektriği geçiren cisimlere iletken, cam, lastik gibi elektriği akıtmayan cisimlere de yalıtkan denir.

Cisimlerin iletkenlik ve yalıtkanlık dereceleri farklıdır. Bütün madenler iyi iletkendir. Mika, cam, ipek, lastik, kükürt iyi yalıtkandır. Kâğıt, tahta iyi iletken olmamakla birlikte yüksek akımlarda yalıtkan da değildir. Yaş cisimler genel olarak iletkendirler. İnsan vücudu da iletkendir. Bunun için elektrikli araçları kullanırken dikkatli olmak, özellikle ıslak elle dokunmamak gerekir.

Ark. — Durgun elektriği bir cisimden ötekine geçirmek için iki cismi birbirine dokundurmak ya da telle birleştirmek gerektiği açıklanmıştı. Çok büyük değerde ve zıt elektrikle yüklenmiş iki cisim birbirlerine yaklaştırılırsa, birbirlerine dokundurulmadan da elektronlar eksi yüklü cisimden artı yüklü cisme atlayabilirler. Parlak bir ışık vererek ortaya çıkan bu olaya ark denir. Bu olay şimşek adı altında doğada da görülür. Çeşitli etkilerle yer değiştiren bulutlar sürtme yoluyla elektriklenirler. Zıt elektrikle yüklü iki bulut karşılaşınca aralarında ark olayı görülür.

Elektroskop. — Cisimlerde durgun elektriğin varlığını anlamak için elektroskop denilen bir araç kullanılır. En duyarlı elektroskop altın ya da alüminyum iki yapraktan ibarettir. Bu çok ince yapraklar bir noktada birleştirilir ve hava akımlarından korunmak için cam bir kaba yerleştirilir. Birleşme noktaları kabın dışına çıkarılır ve ucuna maden bir küre konulur. Durgun elektrikle yüklü olup olmadığını anlamak istediğimiz cismi bu küreye yaklaştırır ya da dokundururuz. Cisimde elektrik yükü varsa maden yapraklar açılır ve öyle kalır.

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir