Eklem Bacaklılar
Eklem bacaklılar hayvanlar aleminin, çokhücreliler alt âleminden sölomata kolu içindeki eklembacaklılar şubesine giren hayvanlardır. Vücutları baş, gövde ve karın olmak üzere 3 bölmeye ayrılmıştır ve kitin denen sert bir tabaka ile örtülüdür.
Kitin ölü olduğundan hayvanın büyümesine engel olur. Bu yüzden zaman zaman atılır. Alttaki deriden yenisi oluşur. Buna deri değiştirme denir. Kitin tabakaya bağlı kasların kasılıp gevşemesiyle bölmeler birbirine yaklaşır ya da uzaklaşır. Hayvan böylelikle hareket etmiş olur.
Eklembacaklıların dokunma, koku ve tat alma hücreleri duyarga adı verilen ve baştan çıkan birtakım çıkıntıların üstündedir. Görme ise basit göz ve basit gözlerin birleşmesiyle ortaya çıkan petek gözle olur. Basit gözler, kitin tabakasının saydamlaşmasından oluşmuştur.
Örümceklerde petek göz yoktur, yalnız basit göz vardır. Petek gözler kabuklularda bulunur. Basit göz 7 görme hücresinden yapılmıştır. Eklembacaklılar şubesine giren her hayvanın beslenme şekline göre ağız yapısı değişiktir. Bunlar çiğneyici, emici, delip-emi-ci gibi adlar alırlar. Üreme yumurtayla olur. Döllenen yumurtalardan birtakım kurtçuklar çıkar; kurtçuklar zamanla büyür; pupaya dönüşür. Pupa da ergin hayvan olur. Bu olaya başkalaşım denir. Arı gibi bazı eklembacaklılarda başkalaşım daha değişik olur.
Eklembacaklıları 4 sınıfta toplayabiliriz:
1. Örümcekler,
2. Çokayaklılar,
3. Kabuklular,
4. Böcekler.
Örümcekler
Bu hayvanlar her yöne gitmekte kullandıkları uzun 4 çift bacakları ve ör-‘ dükleri ince, hesaplı ağlarıyla tanınırlar. Genellikle küçüktürler. Ama, Güney Amerika’da bulunan ve tarantıda adı verilen bir türü insanın göğsünü kaplayacak büyüklüktedir. Örümceklerde baş ayrı bir bölüm değildir, gövdenin bir parçasıdır. Örümcekler öteki eklembacaklılardan ayrı olarak kitap-akciğer denen özel bir organla solunum yaparlar. Anüs yakınlarında ayrıca basit bir trake de vardır.
Örümcekler sınıfına giren başka bir hayvan da akreptir. . Akrebin 5 çift ayağı vardır. Aslında en öndeki çift güçlü bir kıskaç görevi taşır. Uzun bir kuyruğu, kuyruğun ucunda da zehir kesesine bağlı bir iğnesi vardır. Kuyruk havaya dikilip her tarafa dönebilir. Zehir öldürücüdür. İnsanlara da zararlı olabilir. Dişi akrep çiftleştikten sonra erkeğini öldürüp yer.
Çokayaklılar
Sayısız ayaklarıyla ün kazanmışlardır. Bazı türlerinde ayak sayısı yüzü geçer. Bunlardan biri olan çıyan sıcak ülkelerde bulunur. 21 halkadan kurulu olan vücudu sarı renktedir. Her halkada bir çift ayak ve solunum delikleri vardır. Gündüzleri nemli, karanlık yerlerde saklanır, gece avlanır. Zehirleri tehlikelidir. Kırkayakta ise halkalarda ikişer çift ayak vardır. Ayaklarının sayısı bazı türlerde yüze varır. Ürkütülünce kendini yere bırakır, saat yayı gibi kıvrılır ya da sırtı üzerinde kayarak kendini kurtarmaya çalışır.
Kabuklular
Bunların vücutları kütiküla denen sert bir kabukla kaplıdır. Bu kabuk ki uzun ve silindir biçimindedir. Kuyruğunu sallayarak yüzer. Eti çok lezzetli olduğu için değerli bir deniz ürünüdür. Beyaz etiyle ün salmış başka bir kabuklu da ıstakozdur. Ön ayakları çok gelişmiş, güçlü bir kıskaç olmuştur. Uzunlukları 30 – 90 cm. arasında değişir. Duyargaları gövde kadar uzundur. Onları yakalamak için özel sepetler kullanılır. Bunlar hokka gibidir, diplerine kokmuş et bırakılır. Istakoz bu ete bayıldığı için sepetin içine girer, bir daha çıkamaz.