Edison’un Ampulü Buluşu ve Ampuller
Günümüzde, çoğunlukla evler, şehirler elektrikle aydınlatılmaktadır. Elektriğin aydınlatmada kullanılması elektrik ampulünün bulunmasıyla başlamıştır.
Edison’un Ampulü Buluşu
İlk elektrik ampulünü 1879’da Edison yapmıştır. Bu Edison’u en çok uğraştıran buluş olmuştur. Elektrik akımının doğurduğu sıcaklığa dayanıp ışık veren cismi bulması için 40 000 deney yapması gerekmiştir.
O güne kadar, uçlarına gerilim uygulanan iki kömür çubukla yapılan ark lambalarından yararlanılıyordu. Bunlar yalnız alanların aydınlatılmasında kullanılabiliyordu.
Edison bir camın içine kömürleşmiş pamuk koymuş, bundan elektrik akımı geçirmiştir. Pamuğun yanmasını önlemek için de cam kabın havasını boşaltmıştır. Ampullerde kullanılan bu ince fitillere flaman denir.
Ampuller Nasıl Çalışır?
Bugün ampullerin Flamanları çok ince tungsten tellerden yapılmaktadır. Tungsten 3200°C’ta ergiyen bir cisimdir. Bu yüzden içinden elektrik akımı geçince ısınır, akkor haline geçip ışık verir.
Ampullerin verdiği ışık ve harcadığı elektrik enerjisi güçleriyle doğru orantılıdır. Ampulün gücü watt olarak üstünde yazılıdır (15, 25, 40, 60, 75, 100, 250, 500 watt olarak).
Günümüzde, akkor flamanlı ampullerden başka flüoresan ya da neon ampulleri de kullanılmaktadır.
Flüoresan ampul, çeşitli renklerde ya da gündüz ışığına benzer bir ışık verir. Tüp biçimindeki bu ampullerin iç çeperlerine flüoresan bir madde sürülmüştür. Tüpün iki ucunda flaman denilen iletken teller vardır. Elektrik akımının etkisiyle flamanlar ısınır. Sonra starter adını alan anahtar Flamanlardan geçen akımı keser. Isınan Flamanların arasında bir elektrik arkı doğar. Arktan çıkan ışık flüoresan maddeyi uyarır, renkli ya da beyaz ışık elde edilir. Bu devrede bir de balast vardır. Balast arkın akımının sürekli olarak büyümesini önler. Flüoresan ampuller daha az elektrik enerjisi harcayarak daha çok ışık verir.
Neon tüpü, içinde neon gazı bulunan ve ışıklı reklâmlarda kullanılan boru biçiminde ampullere denir. Neon, helyum karışımı kırmızı ışık verir. Bunlara cıva buharı da eklenirse mavi ışık elde edilir. Gazın cinsine göre değişik renkte ışıklar elde edilir.