Ayna

Ayna

Üzerine düşen ışınları yansıtabilen, düzgün, cilâlı yüzeylere ayna denir. İlk insanlar kendilerini görebilmek için göllerin, havuzların, durgun su birikintilerinin yüzeylerine bakardı. Böylece parlak ve pürüzsüz yüzeylerin ışığı yansıttığını öğrendiler. Mısırlılar, Eski Yunanlılar, Romalılar ve İbraniler maden levhaları cilalayarak ayna yapmışlardır. İlk çağ’da Etrüsklerin, İskitlerin aynaları tunçtandı. Romalıların da gümüş   aynaları   vardı.   Eski   Yunan matematikçisi Arkhimides M. Ö. II. yüzyılda çukur (içbükey) aynalar kullanarak, Sirakusa’yı kuşatan Roma donanmasını yakmıştı. Böylece çukur aynaların ışığı bir noktada topladığı  ispatlanmış oldu.

XIV. yüzyılın başında, ilk cam aynalar Venedik’te yapıldı. Bu aynaların arkaları bir maden tabakasıyla kaplanmıştı. XVII. yüzyılda Venedikliler cıvayla kalayı karıştırarak camları sırlayıp ayna yapmaya başladılar. Ama, cıva buharı işçileri zehirlediği için ayna yapmak zor ve tehlikeliydi. Sonunda, 1885’te gümüş nitrat (cehennemtaşı) tabakasıyla sırlanmış cam aynalar yapıldı. Bugün de ayna yapımında bu yöntem kullanılır.

Aynalar ikiye ayrılır:

1) Düz Aynalar — Düz camdan yapılır. Evlerde kullanılan aynalar bu cinstir. Görüntüyle cisim aynaya göre simetriktir. Ancak sağ ve sol el ayaları aynı yönde olmak üzere nasıl üst üste konulmazsa, görüntüyle cisim de üst üste konulamaz. Bu durumu, yazıların aynada ters görünmesi daha iyi anlatır.

2) Küresel Aynalar — Camdan, büyük bir kürenin üzerinden daire biçiminde bir kapak kaldırıldığını düşünelim. Bu küre kapağının dış yüzü sırlanırsa, içbükey (konkav) ayna, iç yüzü    sırlanırsa    dışbükey    (konveks) ayna elde edilir.

a)  İçbükey (konkav) aynalar içi çukur olan aynalardır. Bu aynalarda cisim aynaya yakınsa, görüntü cisimden daha büyüktür. Bu yüzden içbükey aynalara dev aynası da denir. İçbükey aynalar çok uzaktan gelen ışınları, odak noktası denilen bîr noktaya toplarlar. Odak noktasından gelen ışınları da yansıtarak çok uzaklara gönderirler. Bu özellikleri yüzünden mikroskop, projeksiyon, sinema makinesi, otomobil farı, projektör ve çeşitli cep fenerlerinde içbükey ayna kullanılır.

b)  Dışbükey (konveks) aynalar, tümsek aynalardır. Bu aynalarda cisimlerin görüntüsü küçüktür. Ama, düz aynalardan daha geniş bir alanı gösterebilirler. Otobüs, kamyon, otomobil gibi araçlarda geriyi gösteren aynalar dışbükey aynalardır.

İLGİLİ DİĞER KONULAR:

Aynalarda Görüntü

Küresel Aynalarda Görüntü Oluşumu