ATTİLA
(400 ? – 453 ? )
Bir Türk devleti oları Batı Hum İmparatorluğu’nun en ünlü hükümdarıdır. Büyük bir komutan ve yönetici olan Attila‘nın doğum ve ölüm tarihleri kesin olarak bilinmiyor. 434’te kardeşi Bleda ile birlikte başa geçti. O sırada Hun İmparatorluğu bugünkü güney Rusya’yı, Romanya’yı, Yugoslavya’nın kuzeyini, Macaristan’ı, Avusturya’yı, Çekoslovakya’yı, orta ve güney Almanya’yı içine alıyordu, Attila, imparatorluğun doğu bölümünü yönetiyordu.
445 yılında yaptığı savaştan sonra Bizans’a şartları ağır olan bir antlaşma imzalattı. 445’te Bleda’yı öldürterek, Batı Hun İmparatorluğu’nun hükümdarı oldu.
449’da Bizans’a karşı düşman tutumunu değiştirerek, o zamana kadar dost göründüğü Batı Roma İmparatorluğu’nu tehdit etmeye başladı. Ağır istekler ileri sürerek bir çatışma yaratmak istiyordu. Attila yeni tahta geçtiği sıralarda Batı Roma İmparatoru’nun kız kardeşi Honoria ona bir nişan yüzüğü göndermişti.
Ailesi tarafından, çocukları tahtta hak sahibi olmasın diye, evlenmesi yasaklanan Honoria bunu belki de ailesinden öç almak için yapmıştı. Zaten Attila da bu teklifi önemsememiş, cevap bile vermemişti. Ama Batı Roma’ya saldırmak için sebep aradığı sıralarda, saray adamlarından biriyle olan macerası duyulduğu için Honoria hapsedilmişti. Bunu fırsat bilen Attila nişanlısının hemen serbest bırakılmasını ve çeyiz olarak da Batı Roma’nın yarısını istedi. Bu istek geri çevrildi. Honoria acele evlendirildi. Attila da saldırıdan vazgeçti ve Batı Roma ile tekrar iyi ilişkiler kurdu. 450’de Bizans İmparatoru olan Markianos, anlaşma gereğince Attila‘ya ödemek zorunda olduğu vergiyi göndermedi.
Tehditlerinin bir işe yaramadığını gören Attila, Bizans’la Batı Roma’nın kendisine karşı birleşmesinden çekindi. Bizans’la hesaplaşmayı sonraya bırakarak Batı Roma İmparatorluğu ile savaşmaya karar verdi. 451’in ocağında Gallia üzerine yürüdü.
Tuna boyundaki Roma şehirlerini yıktı. Mart sonunda 500 000 kişilik ordusuyla Ren’i geçti. Mayısta Batı Got Krallığı (Vizigot Krallığı) sınırına erişti. Batı Gotlar, Batı Romalılarla birleştiler, temmuzda Aetius ile Thorismund’un komuta ettiği Roma-Got ordusuyla Hunlar Catalaunm ya da Mauriacum diye anılan ünlü savaşı yaptılar. Bu kanlı savaşta 165 000 kişi öldü. Kesin bir sonuç alınamadı. Attila geri çekildi. 452’de tekrar İtalya’yı ele geçirmeye kalkıştı. Medialanum (Milano) Pavia ve yolu üstündeki birçok şehirleri aldıktan sonra Roma yoluna girdi. Roma büyük bir korku içindeydi. Papa Leo barış istemek için Attila’ya geldi. Açlık ve salgın hastalık Hun ordusunu hırpalamıştı, ayrıca Bizans İmparatoru Markianos’un Hun ülkesine saldırdığı haberi de gelmişti.
Attila, heyeti iyi karşıladı. Yıllık vergi karşılığı geri çekilmeyi düşünüyordu. Honoria ile çeyizi kendisine verilmezse tekrar geleceğini söyleyerek çekildi. Ama, tehdidini yerine getiremeden, ertesi yıl yeni karısı İldiko ile evlendiği gece öldü.
Attîla‘nın mezarı bilinmemektedir. Bir söylentiye göre, Attîla’nın ölüsü altın, gümüş ve demirden yapılan üç katlı bir tabuta konulup, suyu geçici olarak başka yere akıtılan bir ırmağa gömülmüştür. Mezarı kazan köleleri de öldürülmüştür. Attila devşirme sistemini ilk bulan kişidir. Hep zalim olmadığı vurgulanır, hakimiyet altına alması Attila‘nın önemli özelliklerinden biridir. En yakın adamı, kardeşim dediği Cermen Scirii kabilesi lideri Edeko’nun oğlu Odovaker Roma’yı yıkıp yerine Ostrogot Krallığını kuran adamdır zira. Bu demek oluyor ki egemenliği altına aldığı halkı koruyup kollaması zalim denmesine tezat oluşturmaktadır.
