Beyaz, gümüş parlaklığında bir madendir. Hafif ve dayanıklı olduğu için son zamanlarda çok geniş alanlarda kullanılmaya başlanmıştır. Tabiatta serbest olarak bulunmaz, daha çok bileşikler halinde olur. Alüminyum bileşikleri yeryüzünün % 8’ini meydana getirir. En çok rastlanan bileşikleri alümin, alüminosilikat, boksit, feldspat, mika‘dır. Türkiye’de de Zonguldak ye Toroslar çevresinde boksit yatakları vardır. Alüminyum kolay işlenen hafif bir madendir. Levha ve tel haline getirilebilir. Isı ve elektrik akımı için iyi bir iletkendir. Geniş ölçüde mutfak eşyası yapımında kullanılır. Hafif ve dayanıklı olması alüminyumun teknik değerini çok arttırır. Uçak, otomobil, gemi yapımında kullanılır. Havada paslanmaz çok ince levha haline getirilebildiğinden krem ve diş macunu tüpleri alüminyumdan yapılır. Çikolatalar, başka besin maddeleri ince alüminyum levhalara sarılarak saklanır.
Alüminyum tozu bezir yağıyla karıştırılarak yaldız boya elde edilir. Değerli süs taşlarının bir çoğu alüminyum bileşiğidir. Aslında renksiz kristaller halinde bulunan korendon (alüminyum oksit) elmastan sonra en sert maddedir. Korendon, içindeki yabancı oksitlerin etkisiyle renklenir. Kırmızı renklisine yakut, mavisine safir, yeşiline de zümrüt denir. İçinde demir oksit bulunan korendon zımpara taşı olarak kullanılır.
Alüminyum Bulunuşu ve Tarihi
Alüminyum ilk olarak 1825 yılında Danimarkalı bilgin Ch. Oersted (1777-1851) tarafından elde edilmiştir. Oersted alüminyumu ayırabilmek için indirgen olarak potasyum kullanmıştı. Bu yolla elde edilen alüminyum çok pahalıya mal olduğu için daha ucuz yollar arandı. 1886 yılında Charles Martin Hail elektroliz yoluyla alüminyum elde etti. Bu yoldan alüminyumun maliyeti son derece düşürülmüş oldu. Bundan sonra bütün dünyada alüminyum üretimi hızla arttı. Yukarıda sayılan özellikleri dolayısıyla da kullanılma alanı günden güne genişledi. Alüminyum elde etmek için iki işlem yapılır, içinde % 50 oranında alümin (alüminyum oksit) bulunan boksit filizi öğütülür. Yabancı maddelerden temizlenir. Sonra elektroliz yoluyla alüminyum elde edilir.
Alüminyumun Alaşımları
Alüminyum sert ve dayanıklı bir maden değildir. Bu yüzden saf olarak çok az yerde kullanılır. Teknikte hafif ve dayanıklı alaşımlarından yararlanılır. Başlıca alüminyum alaşımları şunlardır:
Alümin : Alüminyum oksit veya hidroksit de denir. Alüminyum bronzu : İçinde % 90 oranında bakır bulunur. Aşınmaya karşı dayanıklı olduğundan gemi ve makine yapımında kullanılır.
Alüminyum çeliği : İçinde % 5 oranında alüminyum bulunan çeliğe” denir. Elektrik motoru, jeneratörü ve transformatör saçlarının yapımında kullanılır. Alüminyum pirinci: Kopma ve çarpmaya karşı dayanıklıdır. Duralümin : % 5 oranında bakır, CU 3 magnezyum, % 2 manganez, % 2 silisyum ve alüminyum alaşımına verilen addır.
Magnelytim : Alüminyum ve % 3-15 magnezyumla yapılır. Kimyasal Özellikleri: Sembolü : Al; atom ağırlığı: 26,97; atom sayısı: 13; özgül ağırlığı: 2,7; ergime noktası: 660°C; kaynama noktası: 2 477°C’dir.
Alüminyumun Elde Edilişi
Alüminyum saf değil, boksit adı verilen bir filiz halinde bulunur. Boksit kırılıp temizlendikten sonra kimyasal işlemlerden geçirilir. Yabancı maddeler alüminyumdan ayrılır.
