ÇELİK HAKKINDA BİLGİ
Çelik, içinde binde 0,5 -1,5 oranında karbon bulunan demirdir. Bunun için de demirde bulunan % 5 oranındaki karbon oranı düşürülür. Bu iş Siemens – Martin, Bessemer, Thomas usulleri diye adlandırılan işlemlerle yapıldığı gibi elektrik fırınıyla da yapılır. Esası, demirin eritilerek içindeki karbon dioksitin (C02) çıkarılmasıdır. Siemens – Martin usulünde demir eritilirken, içindeki karbonu oksitlemek için kireç taşı ilâve edilir. En iyi cins çelik ise elektrik fırınında «ark» tipi ısıtma sonucu eritmeyle elde edilir.
ELEKTRO ÇELİĞİ
İyi cins çelik ancak elektrik fırınlarında elde edilir. Çünkü bu fırınlarda ısıyı her zaman istenilen ölçüde ayarlamak mümkündür. İşlem süresince indirgen bir ortam bulunduğundan çelik oksitlenmez. Bu metotla çelik elde edilmesinde geniş bir fırın ve bu fırına tepeden sokulan karbon elektrotlar kullanılmıştır. Fırının içine kullanılmış çelik parçaları, ham demir ve demir filizi doldurulur. Elektrik devresi kapatılınca kuvvetli bir ark meydana gelir ve çok yüksek sıcaklık elde edilir. Bu sıcaklıkta eriyen demirdeki yabancı maddeler dışarı atılır. Elektro çeliği, uçak, gemi, makine valfları, avadanlık ve mıknatıs yapımında kullanılır.
ÇELİĞİN ALAŞIMLARI
Çeliğe yeni özellikler kazandırmak için içine başka madenler katılarak alaşımları yapılır.
Mangan çeliği : İçinde % 10 oranında manganez bulunan çeliğe denir. Kolay kesilip, işlenemediğinden kasalar, yol inşasında kullanılan makineler, taş-kıranlar bu çelikten yapılır.
Tungsten çeliği : İçinde % 0,1 – 2,5 oranında tungsten bulunur. Yüksek sıcaklığa dayanıklı olduğundan avadanlık yapımında kullanılır.
Molibden çeliği : İçinde % 4 – 5 oranında molibden bulunan bu çelik alaşımı en çok makine yapımında kullanılır.
Vanadyum çeliği : İçinde % 1 – 2 oranında vanadyum bulunan çeliktir. Otomobil ve lokomotiflerin bazı parçalarının yapımında kullanılır.
Krom çeliği : İçinde % 12 oranında krom bulunur. Paslanmaz çelik de denir. Çok dayanıklıdır. Fırın, kimya fabrikaları ve rafineri kazanları yapımında kullanılır.
Krom-nikel çeliği ; Krom çeliğinin içine % 6 oranında nikel katılırsa büyük bir dayanıklılık kazanır. Savaş gemilerinin zırhları bu çelik alaşımından yapılır.
