BALIK
Tatlı ve tuzlu sularda yaşayan, solungaçla nefes alan, yumurta ile üreyen omurgalı hayvanlara balık diyoruz. Balıkların büyük özelliği suda erimiş halde bulunan oksijenle solunumlarını sağlamalarıdır. Sudaki oksijeni alabilmek için, suyu ağızlarından alıp solungaçlarından verirler; bu arada sudaki oksijen kana karışır.
Balıkların üremesi yumurtlama yoluyla olur. Balina ve yunuslar balık görünüşünde oldukları halde balık değil memeli, sıcak kanlı hayvanlardır. Halbuki balıklar soğuk kanlıdır. Sürekli olarak suda yaşadıkları için, balıkların vücudu genellikle ince uzun, suda kolayca kaymayı sağlayacak biçimde olur.
Balıkların su içindeki dengesini ve hareketlerini vücutlarının çeşitli yerlerinde bulunan yüzgeçler sağlar. Her balıkta genellikle 7 yüz geç vardır. Göğüs ve karın yüzgeçleri sağlı sollu olmak üzere ikişer tanedir. Sırtta ve kuyruk altında birer yüzgeç bulunur; kuyruk da aslında bir yüzgeçtir. Balıklar vücutlarının iki tarafında, kuyrukla baş arasında bulunan kas demetleri yardımıyla kuyruk kısımlarını sağa sola kıvırarak hareket eder. Başlarını vücutlarından ayrı hareket ettiremezler. Yüzgeçler hem balığın hareketine yardım eder, hem de yüzmesini sağlar.
Deri çoğunlukla pullarla kaplıdır, bunlar evlerin çatısına döşediğimiz kiremitler gibi üst üste binmiştir. Bazı balıklarda da yalnızca korunmaya yarayan çıkıntılar bulunur. Balığın suyun içinde dolaşmasıyla ilgili başka bir özelliği de derinliğini kolayca ayarlamaya yarayan bir hava boşluğu olmasıdır; buna yüzme kesesi denir. Balık, bu kesenin içindeki havayı çoğaltıp, azaltarak suyun dibine doğru iner ya da yukarı çıkar. Kesede hava fazla olursa balık yükselir, az olunca da batar.
Balıkların ilginç yönlerinden biri kalplerinde hep kirli kan olmasıdır; bunun sebebi kalbin yalnızca pompalama işine yaraması, kanın temizlendikten sonra kalbe dönmemesidir. Kan, damarlara solungaçlardan yayılır. Solungaçlar bir takım yarıklar halindedir. İçlerini damarlar doldurmuştur; Balığın ağzını açıp kapaması sırasında gelen su solungaçları doldurur, burada suyun içindeki oksijen damarlar tarafından emilir, damarlardaki pis maddeler suya verilir. Kan böylece temizlenmiştir. Su yarıklardan çıkarak dışarı atılır.
Balıklarda duyular az gelişmiştir. Çok uzakları göremezler, ancak bazı sesleri duyabilirler. Kendilerini içinde bulundukları ortamda koruyabilecek tek duyuları dokunmadır; bazı yerlerindeki sinir uçları sudaki hareketleri çok iyi sezer.
BALIK ÇEŞİTLERİ
Balıkları 2 ana bölümde toplayabiliriz: Kemikli balıklar, kıkırdaklı balıklar:
Kemikli balıklar — İskeletleri kemiktendir. Derilerini örten pullar sert değildir. Balıkların çoğu bu gruba girer. Bunları kendi aralarında 5’e ayırabiliriz. 1 — Yüzme kesesi yemek borusuna bağlı olanlar (sazan balığı, alabalık gibi) 2 — Yüzme kesesi kapalı olanlar (morina balığı gibi). 3 — Yüzgeçleri dikenli olanlar (uskumru gibi). 4 — Solungaçları püsküllü olanlar (denizatı gibi). 5 — Üst çenesi kafa-tasma kenetli olanlar.
Kıkırdaklı balıklar — İskeletleri kıkırdaktandır. Bunları kemiklilerden ayıran özellikler şunlardır: Ağzın kafanın altında olması; kemiklilerde birbirine eşit olan kuyruktaki alt üst yüzgeçlerin bunlarda değişik uzunlukta olması. Köpekbalıkları, vatos balığı, torpil balığı bu sınıftandır. Ayrıca mersin balığı da kıkırdaklılarla kemikliler arasında özellikler gösterir; çünkü iskelet kıkırdağımsı kemikten yapılmıştır; hattâ bazı türlerinde iskelet kıkırdaktandır.
BALIK AVI ARAÇLARI
Büyük ölçüde balık avı ancak ağ kullanılarak yapılır. Balığın cinsine, suyun derinliğine göre çeşitli ağlar kullanılır.Gırgır ağı, balığın bol olduğu bölgelerde kullanılır. Ağın altına kurşun parçaları, üstüne de mantarlar bağlanmıştır. Böylece su içinde düşey durması sağlanır. Balıklar girince ağ torba gibi büzülerek gemiye çekilir.
Iğrıp ağı, gırgır ağına benzer. Ortasında bir torba vardır. Derindeki ya da deniz dibindeki balıkları avlamaya elverişlidir.
Yeldirme ağı (solungaç ağı), sık örülmüş bir ağ çeşididir. Ağa çarpan küçük balıkların solungacı ağın iplerine takılır, böylece yakalanırlar.
Serpme, sığ sularda ya da tatlısu balıkçılığında kullanılır. Çevresinde kurşun ağırlıklar bulunan çadır biçiminde bir ağdır.
