Ziya GÖKALP Kimdir, Ziya GÖKALP Hayatı, Ziya GÖKALP Eserleri (2875 – 1924)
Ziya GÖKALP ünlü düşünür ve yazarımız. İlk ve orta öğrenimini doğduğu yer olan Diyarbakır’da yaptı. Çok küçük yaşlarda amcasının yardımıyla Arapça, Farsça öğrendi; eski yazarları okudu. Daha sonra İstanbul’a gelerek Baytar Okulu’na girdi. Burada hürriyetçi düşünceleri yüzünden hapse atıldı.
İkinci Meşrutiyetin ilanından sonra siyasal hayata girdi, İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin Diyarbakır şubesini kurdu. Daha sonra Selanik’e giderek «Genç Kalemler» dergisinin çevresinde toplanmış olan gençlerin arasına katildi. O sıralarda aydınlar arasında İslâm birliği, Osmanlıcılık gibi kavramlar tartışılmaktaydı. Gökalp tartışmaya Türkçülük anlayışını ileri sürerek katıldı.
Dilde anlaştırma hareketi aslında oldukça eskiydi; ama Gökalp bu akımı derleyip toparladı, ona yeni bir hız verdi. Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra, İstanbul’u ele geçiren İngilizler milliyetçi düşüncelerini’ zararlı buldular ve onu Malta adaşına sürgün ettiler. Dönüşünden sonra Samsun yoluyla Ankara’ya, oradan da Diyarbakır’a gitti. 1922*de Millî Eğitim Bakanlığı’nda (o zamanki adıyla Maarif Vekâletinde) önemli bir görev aldı; daha sonra Diyarbakır’dan milletvekili seçildi. Şiddetli bir mide rahatsızlığından tedavi edilmekte olduğu İstanbul’da öldü.
Gökalp Cumhuriyet’ten önce İttihat ve Terakki’de, sonra’ da Cumhuriyet Halk Partisinde siyasal çalışmalara katılmıştı. Bunun yanında dil, kültür, sosyoloji konularında yazılar, şiirler, kitaplar hazırlamıştı. Ayrıca ‘görüşlerini yaymaya çalıştığı «Yeni Mecmua», «Küçük Mecmua» gibi birkaç dergi de çıkarmıştır.
Dil ve kültürde öz kaynaklarımıza dönmemiz gerektiğini savunuyordu. Ona göre dilin yapısında yabancı olan Farsça ve Arapça kurallar kullanılmamalıydı; halk diline girmiş sözler oldukları gibi almalı, yeni kavramlar içinde Türkçe ‘ye uygun türetme yollarından yararlanılmalıydı.
Kültür alanında da, Türklüğe özgü öğeleri bulabilmek için en eski kaynaklara, başka Türk boylarının kültürüne uzanmak gerektiğini düşünüyordu. Başlıca kitapları şunlardır: «Kızıl Elma»; «Yeni Hayat»; «Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak»; «Altın Işık»; «Türkçülüğün Esasları»; «Türk Medeniyet Tarihi».