Yeryüzündeki bir yeri, bir bölgeyi, çeşitli büyüklüklerdeki küreler üzerinde göstermek mümkündür. Su iş için o yerin paralel ve meridyen dairelerinden yararlanılır.
Ama coğrafya kürelerinin boylam ne de olsa sınırlıdır. Böyle küçük bir küre üzerinde yeryüzündeki küçük bir bölgeyi göstermek çok güç, hatta bazı durumlarda imkânsızdır. Onun yerine ele alınan bölge düzlem üzerinde gösterilir. Bu da bize haritayı verir.
Harita yaparken karşılaşılan en büyük güçlük, küre üzerindeki meridyen ve paralel dairelerinin ortaya çıkardığı şebekeyi düzlem üzerine aktarmaktır. Bunun için küre üzerindeki şebeke düzlem üzerine iz düşürülür. (projeksiyon)…
Bir küreyi, şeklini hiç bozmadan düzlem üzerine yaymak mümkün olmayacağı için yapılan iz düşüm işlemi de bazı yanlışlar taşıyacaktır. Demek ki yapılan bütün haritalar yeryüzünün tamamen ayni değildir; belli yanlışlarla düzlem üzerinde gösterilmektedir. Ama biz haritanın neresinde ne gibi bir yanlış olduğunu bilir ye bunu hesaplayabilirsek, haritayı rahatça kullanabiliriz.
Çeşitli iz düşüm yolları vardır. Bunlara göre de çeşitli haritalar ortaya çıkar. Her iz düşüm yolunun yanlışı başkadır. Örneğin Merkator sisteminde üzerine meridyen ve paralel şebekesi çizilmiş saydam bir küre alınır. Bu kürenin ekvatoru üstüne silindir şeklinde kesilmiş bir kâğıt sarılır. Paralel ve meridyen şebekesi bu kâğıt üzerine yansıtılıp çizilir. Kâğıt açılınca paralel ve meridyen şebekesinin, birbirine dik doğrular halinde kâğıdın üzerine geçtiği görülür. Doğrular birbirine dik olduğu için yeryüzündeki alanlar bu iz düşüm yöntemiyle yapılmış haritada şekil değiştirmezler. Buna karşılık bu yöntemin 2 yanlışı vardır:
1. Bu iz düşüm yönteminde paralel dairelerinin boyları birbirine eşittir. Oysa gerçekte en büyük paralel olan Ekvator’dan kutuplara gidildikçe bu daireler küçülür; kutupta tam bir nokta olur.
2. Birer derecelik paralel daireleri arasındaki açıklık, Ekvator’dan kutuplara doğru gitgide büyür. Onun için bu iz düşüm yöntemiyle çizilmiş haritalarda kutuplara yakın yüzeyler çok büyük gözükür.
Başka iz düşüm yöntemlerinin de kendilerine göre yanlışları vardır. Haritanın kullanılma amacına göre en uygun iz düşüm yöntemi seçilir.
* Harita, Nedir, Hakkında Bilgi
* Haritaların Ölçeklerine Göre Sınıflanması
* Yön Nedir? Yeryüzünde ve Haritada Yön Nasıl Bulunur?