ALP ARSLAN
(1029.ya da 1033-1072)
Ünlü Selçuklu sultanı. Babası Horasan Valisi Çağrı Bey ölünce Horasan’a hâkim oldu. İki yıl sonra amcası olan Büyük Selçuklu Sultanı Tuğrul Bey de ölünce, bu sultanın yerine tahta geçti.
Alp Arslan, ilk yıllar, kendisine baş kaldıran yakın akrabaları ile uğraştı. Sonra doğuda, batıda savaşlar yaparak Selçuklu ülkesini genişletti. Anadolu’da Sivas’la Kayseri’yi ele geçirerek Konya yakınlarına kadar olan bölgeleri egemenliği altına aldı.
Bizans İmparatoru Romanos Diyogenes, Alp Arslan‘ı yenmek için, doğuya doğru büyük bir ordu ile yürüyüşe geçti. Bu sırada Alp Arslan, Suriye, Mısır üzerine bir sefer hazırlıyordu. Urfa, Halep kalelerini ele geçirmişti. Bizans imparatorunun yürüyüşünü öğrenince geri dönüp onu Malazgirt ovasında karşılamaya karar verdi. İki ordu, 26 ağustos 1071 tarihinde Malazgirt ovasında savaşa tutuştular: Alp Arslan‘ın kuvvetleri, Bizans imparatorununkine göre, daha azdı. Ama Türkler düzenli bir savaşla Bizans ordusunu yenilgiye uğrattılar. Romanos Diyogenes esir düştü. Alp Arslan, düşmanına çok iyi davrandı; sonra onu serbest bıraktı.
Malazgirt Meydan Savaşı, Anadolu‘nun baştan başa Türkleşmesine yol açan çok önemli bir tarih olayıdır.Alp Arslan, Malazgirt savaşından bir süre sonra, ele geçirdiği bir kalenin komutanı tarafından hançerlendi; bir ay sonra öldü. Genç yaşta ölmesi bütün İslâm âlemini mateme boğdu.
Selçuklu Devleti’nin genişleyip güçlenmesinde büyük katkısı olan Alp Arslan; hem yiğit bir komutan, hem de çok zeki, çalışkan, bilimi, iyiliği seven bir hükümdardı. Yalnız Türk tarihçileri değil, dünyanın hemen bütün tarihçileri onu övmektedirler. Zamanının en büyük bilim kurumlarından biri sayılan Bağdat’daki Nizamiye Medresesi onun zamanında, veziri Nizâmülmülk tarafından kurulmuştur.
